Papa 14. Leo ilk yurtdışı ziyaretinde neden İznik'e gidiyor?

Türkiye’de nüfusu 45 bin civarında olan sakin İznik, bugünlerde tarihi boyunca nadiren şahit olduğu bir hazırlığın içinde. Dünyaca ünlü çinileriyle bilinen kentin çarşısında yarım saatte tamamlanabilen kısa bir yürüyüş insanı Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinin izlerine taşıyor. Milattan önce dördüncü yüzyıla uzanan surlar ise bu kadim kentin geçmişte iki büyük imparatorluğa başkentlik yaptığını hatırlatıyor.

PAPA’NIN ODAK NOKTASI: İZNİK KONSİLİ’NİN YILDÖNÜMÜ

Papa 14. Leo, Türkiye programına 27 Kasım’da Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşerek başlayacak. Ardından 28 Kasım’da İstanbul’da din adamlarıyla buluştuktan sonra İznik’te düzenlenecek Birinci İznik Konsili anma törenine katılacak. Papa, burada Fener Rum Ortodoks Patriği Bartholomeos ve diğer Hıristiyan mezheplerinin liderleriyle bir araya gelecek.

Bu tarihi buluşma aslında Papa Francesco döneminde planlanmıştı; ancak Francesco’nun Nisan ayında hayatını kaybetmesi nedeniyle ertelenmişti. Halefi Papa 14. Leo ise ziyaretten vazgeçmeyerek birlik mesajını daha güçlü vermeyi amaçladı. Eylül ayında yaptığı bir açıklamada “Hristiyanlar olarak bölünmüş olmamız günümüz Kilise hayatındaki en derin yaralardan biridir,” diyerek İznik’i farklı kiliseleri bir araya getiren bir ortak payda olarak gördüğünü vurguladı.

HRİSTİYANLIK TARİHİNDE BİR DÖNÜM NOKTASI

325 yılında Roma İmparatoru 1. Konstantinus’un çağrısıyla toplanan Birinci İznik Konsili, Hıristiyanlığın temel inanç ilkelerinin belirlendiği, “ekümenik” yani tüm Hıristiyan dünyasını kapsayan ilk konsil olarak kabul ediliyor. Konsilde İsa’nın tabiatına ilişkin tartışmalar son bulmuş, “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” doktrini netleştirilmiş ve bugün hâlâ kullanılan İznik İnanç Bildirgesi kaleme alınmıştı.

Tarihçi Prof. Dr. Turhan Kaçar, konsilin siyasi yönüne dikkat çekerek Konstantinus’un bu toplantıyla Hıristiyan liderleri devlet mekanizmasının parçası haline getirdiğini belirtiyor. İstanbul Yeşilköy’de görev yapan Katolik rahip Paolo Raffaele Pugliese de “İznik’te alınan kararlar imanımızın merkez noktasıdır,” sözleriyle konsilin önemini açıklıyor.

Rum Ortodoks Kilisesi’nden Silivri Metropoliti Maksimos Vgenopoulos ise İznik’in tüm Hıristiyanlar için “kutsal bir hac merkezi” olduğunu belirterek, burada ortaya konan inanç modelinin bugün bile evrensel bir birlikte yaşama önerisi sunduğunu söylüyor.

TÖREN NEDEN GÖL KIYISINDA?

Birinci İznik Konsili’nin tam olarak nerede toplandığı kesin olarak bilinmiyor. Yazılı kaynaklar imparatorluk sarayını işaret ediyor; ancak sarayın kalıntıları bugüne kadar bulunamadı. Buna karşın, İznik Gölü kıyısında 2014 yılında keşfedilen Aziz Neofitos Bazilikası önemli bir ipucu sunuyor.

Bazilika kazılarını yöneten Prof. Dr. Mustafa Şahin, yapının konsilden birkaç on yıl sonra inşa edildiğini ve Hıristiyanlığı yaymaya çalışırken öldürülen Aziz Neofitos’a adanmış olabileceğini belirtiyor. Bazilikanın bulunduğu bölgede konsilin toplanmış olabileceğine dair bazı tarihî kayıtlar da mevcut; ancak henüz arkeolojik bir kanıt ortaya çıkarılmış değil.

Papa’nın göl kıyısındaki bu alanda düzenlenecek törene katılması, konsilin yerinin hâlâ gizemini koruduğu fakat İznik’in Hıristiyanlık tarihindeki yerinin tartışmasız olduğu gerçeğine dikkat çekiyor.

PAPA’NIN BÖLGESEL TEMASLARI

Papa 14. Leo, Türkiye temasları kapsamında yalnızca Katolik cemaatiyle değil; Fener Rum Patrikhanesi, Ermeni ve Süryani kilisesi liderleriyle de görüşecek. Ayrıca 29 Kasım’da İstanbul’da altı bin kişilik bir salonda toplu ayin düzenleyecek. 30 Kasım’da ise ziyaretinin ikinci durağı olan Beyrut’a geçecek.

Bugün Türkiye’de yaşayan Hıristiyan nüfusun 100 ila 200 bin arasında olduğu tahmin ediliyor. Bu küçük topluluk, Papa’nın ziyaretinin ülkenin dinî çeşitliliğine dikkat çekmesi açısından da önemli olduğunu vurguluyor.

İznik yeniden tarihe tanıklık edecek

Tarih boyunca kıtaları, kültürleri ve inançları buluşturan İznik, 1700 yıl önce olduğu gibi yine büyük bir buluşmaya ev sahipliği yapmak üzere hazırlanıyor. Papa 14. Leo’nun ziyareti, hem Hıristiyan dünyasının birlik arayışının sembolik bir adımı hem de İznik’in dünya gündeminde yeniden yer almasını sağlayacak önemli bir gelişme olarak kayıtlara geçecek.